İnsanlar günlük yaşantısında pek çok unsura karşı korku besleyebilir. Bu korkular bazen bir hayvana karşı bazen de inanca bağlı olarak metafizik varlıklara yönelik olabilir. Korkuların, belli bir ortamda artması ve kişinin bu ortamdan çıkamayacağı, burada hapsolacağı fikrine yöneltilmesi ise agorafobi olarak adlandırılmaktadır.
Agorafobi, bir çeşit anksiyetedir ve kişiler kendilerini çaresiz, paniklemiş ve birilerinin yardımına muhtaç hissederler. Agorafobi yaşayan kişilerde her an kalp krizi geçirebileceği ve bulunduğu ortamda öleceği hissi yaygındır.
Agorafobi Nedir?
Agorafobi, kişilerin bulunduğu ortamda sıkışıp kaldığı, bu ortamda utanç verici bir olay yaşayacağı veya kalp krizi gibi ani bir rahatsızlık geçireceği korkularını yaşadığı bir ruhsal bozukluktur. Agorafobi, kişilerin nefes almalarında zorluk yaşaması ve büyük bir panik halinde olmasına sebep olan bir anksiyete çeşididir. Bu panik hali her zaman çevre tarafından tespit edilmez, kişiler kendi iç dünyalarında boğuluyormuş gibi hissederek büyük bir panik haline girebilirler.
Agorafobiye Ne Sebep Olur?
Agorafobi, pek çok sebeple nüksedebilir. Temelde beyin nöronları ve beynin kimyasal yapısı ile bağlantılı bir ruhsal bozukluktur. Biyolojik temelli olabileceği gibi büyük bir travmanın sonucunda da ortaya çıkabilir. Deprem, taciz, tecavüz gibi ani ve kişinin ruhsal durumunu derinden etkileyen olaylar agorafobiyi tetikleyen başlıca etmenlerdendir.
Agorafobinin nüksetmesi için yalnızca travma veya biyolojik faktörler etkili değildir. Kişi, kendi kontrolünde olmayan otobüs, tren veya uçak gibi özellikle kapalı bölgelerde anksiyete bozukluğu geçirir. Devamında ölüm korkusu, kalp krizi geçirme veya sıkışıp kalma, kaçamama korkusu yoğun bir şekilde hissedilir. Bu korkular yoğunlaştıkça agorafobinin de seviyesi artmış olur.
Agorafobi İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Genellikle çocuk ve genç yaş grubunda görülen agorafobinin risk faktörleri şunlardır:
1- Bir hayvana veya doğaüstü bir varlığa duyulan aşırı korku
2- Anksiyete krizi ve panik atak gibi ruhsal bozukluklara karşı korku ve endişe beslemek
3- Kişinin karakteristik özellikleri arasında yoğun streslilik, gergin ve endişeli bir yapının bulunması
4- Kişinin hayatında önemli olan birinin ani ölümü, tecavüz, savaş veya afete maruz kalmak
5- Ailede veya yakın çevrede agorafobi yaşayan birinin olması
Agorafobi Belirtileri Nelerdir?
Başlıca agorafobi belirtileri kontrolün elde olmadığı ortamlarda duyulan şiddetli kaygı ve panik atak semptomlarına benzeyen fiziksel yansımalardır. Kişi kontrolün başkasında olduğu kapalı ortamlarda (uçak, asansör, otobüs, tren vb.) bayılmaya veya çok sıcak bir ortama maruz kalmaya benzer bir his yaşar. Agorafobiyi işaret eden bazı fiziksel semptomlar:
- Göğüs ağrısı ve göğüste sıkışma hissi
- Vücut sıcaklığında ani artış ve terleme
- Mide bulantısı veya mide bölgesinde artan sancı hissi
- Baş dönmesi, vücutta titreme ve uyuşma
- Bacaklarda ve kollarda karıncalanma hissi
- İshal veya kabız gibi sindirim sistemi problemleri
Agorafobi Nasıl Teşhis Edilir?
Agorafobi teşhisi için öncelikle hastadaki belirtilerin fiziksel bir hastalığın habercisi olup olmadığı araştırılmaktadır. Fiziksel bir hastalık durumu yoksa hasta psikiyatri kliniğine yönlendirilir. Psikiyatrist; hastaya belirtilerin neler olduğunu ve ne sıklıkla yaşandığını sorar. Genetik faktörleri de göz önünde bulundurmak amacıyla ailede benzer semptomları yaşayan birinin olup olmadığını öğrenmek ister. Hastanın hikayesi ve semptomlar agorafobi tanımına uyuyorsa psikoterapi yoluyla tedavi süreci başlatılmalıdır. Psikoterapi süreci olumlu sonuçlanmazsa ve hastanın korkuları sosyal yaşantıyı etkiliyorsa ilaçlı tedavi yoluna gidilmelidir. İlaçlı tedavi süreci genelde antidepresan ilaçları ile gerçekleştirilmektedir. Özellikle panik atak benzeri nöbetler geçiriliyorsa, belli ortamlara karşı ciddi kaygılar ve korkular besleniyorsa, hastaya agorafobi teşhisi konulmaktadır.
