Sosyal fobisi olan insanlar başkalarının onlar hakkında ne düşündüğüne göre hareket etme eylemi gösterirler. Başkalarının ne düşündüğü bu kişiler için önem taşır ve başkalarının düşünceleri korku unsuru oluşturur.
İçindekiler
Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi görülen kişilerde sosyal durumlardan kaçma isteği bulunur. Bunun sebebi ise başkalarının kişi hakkındaki düşüncelerinin korku yaratmasıdır. Birey sosyal faaliyetlerden kaçınarak bu korkusunu bastırmış olur. Sosyal fobisi olan bireyler ilgi görmeyi istemez ve bu durum bu kişilerin içine kapanık, soğuk ya da çekingen görünmesine neden olur. Sosyal fobi yaygın olarak görülen bir durumdur.
Sosyal Fobi Belirtileri
Sosyal fobi yavaş yavaş gelişebilir. Normal endişeler duyguların tetiklenmesiyle sosyal fobiye doğru ilerleyebilir. Normal çekingenliği olan insanlar sosyal fobiye aşamalı bir şekilde geçiş yapabilir. Belirtiler kişinin günlük yaşantısını etkiliyorsa ve öz saygısında düşüş varsa sosyal fobi mevcut denilebilir. Sosyal fobisi olan kişiler korkularının yersiz olduğunun farkındadır ama sosyalleşecekleri zaman korkularına engel olamazlar. Sosyal fobi belirtileri şu şekilde görülebilir;
- İnsanların ilgisinden çekinme
- Kendi kendini utandırma kokusu
- İnsanların olumsuz yorum yapacaklarında korkma
Yukarıdaki durumlar da kişide şu şekilde davranışlara yol açabilir;
- Konuşurken yüz kızarması ya da yüz kızarmasından korkma,
- Kusma hissi yaşama ya da kusmaktan korkma
- Tuvalete gitme zorunluluğu hissetme
Sosyal Fobi Tanısı Nasıl Konur?
Sosyal fobi tanısı koymak için pskiyatr ya da psikolog görüşü gerekir. Teşhis için bir takım testler ve değerlendirmeler yapılır. Bu değerlendirmeler şu şekilde sıralanabilir;
Klinik Değerlendirme: Kişinin belirtileri hakkında detaylı bir şekilde konuşmak için bir klinik görüşme yapılır. Sosyal fobinin belirtileri olan; başkalarının önünde konuşma, performans sergileme, toplumsal etkileşimler gibi durumlarla ilişkili olan sosyal kaygı ve kaçınma davranışları hakkında sorular sorularak kişinin korkuları tespit edilir.
DSM-5 Kriterleri: Amerikan Psikiyatri Birliği'nin (APA) Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-5), sosyal fobi üzerine tanı kriterlerini belirlemiştir. Bu kriterler, bireyin sosyal durumlarla ilişkili belirgin durumları değerlendirmeye yarar.
Öz Değerlendirme Anketleri: Bu anketler ile bireyin sosyal kaygı düzeyini, sosyal durumlarla ilişkili korkularını ve kaçınma davranışlarını ölçmeyi amaçlanır. Tanı sürecinde oldukça işe yarayan bir yöntemdir.
Diğer Bozuklukların Ayırıcı Tanısı: Sosyal fobi, diğer anksiyete bozuklukları veya psikiyatrik bozukluklarla benzer belirtilere sahiptir. Uzman, diğer olası bozuklukları elemek için detaylı bir değerlendirme yaparak sosyal fobinin diğer bozukluklardan ayrılmasını sağlamaktadır.
Sosyal Fobi Tedavisi Nedir?
Sosyal fobi tedavisi olan bir hastalıktır ve tedavi sayesinde kişi sosyal fobisini yenebilir. Sosyal fobi tedavisinde ilaç kullanılabilir. Bu ilaç tedavisi konuşma terapisi ve psikoeğitim ile harmanlanır. Konuşma terapisi, birebir ya da gruplar halinde yapılabilir. Konuşma terapisi esnasında kişiler rahatsızlıkları hakkında geçmiş tecrübeleri hakkında konuşurlar. Bu terapi sayesinde kişi hislerini düşüncelerini ve hareketlerini daha iyi yönlendirebilir. Sosyal fobide bir başka psikolojik destek ise psikoeğitimdir. Kişi hastalığını tedavi edebilmek için belirtilerini, hastalığı ve tedavi sürecini anlamak isteyebilir. Kişi belirtileri bildiğinde kendi belirtilerini anlamdırır ve davranışlarında değişikliğe gitmesine yardımcı olur. İlaç tedavisi ise şiddetli sosyal fobi belirtileri görülüyorsa uygulanan bir yöntemdir. İlaç tedavisi sosyal fobi yüzünden oluşan anksiyetelerin hafiflemesine yardımcı olur.
Sosyal Fobi Nasıl Yenilir?
Sosyal fobi görülen insanlar yeni insanlarda tanışmakta zorlandıkları için bu durum normal yaşamlarını da çok etkiler. İş, eğitim, arkadaşlık ve ilişki hayatlarına da tesir eden bu durum için kişi kendini iyileştirmek isteyebilir. Sosyal fobiyi yenmek için kişi önce neyin bu durumu tetiklediğini bulması gerekir. Tekrarlanan durumları gözlemlemek ve kişinin neyin kötü ya da korkmuş hissettirdiğini bulması gerekir. Ayrıca düzenli bir yaşam stili belirlemek de tedavi esnasında önem taşır. Düzenli uyku, düzenli yemek ve egzersiz gerekir.
